ولایت

همانطور که   در ضمن بعضى از روایات قبلى هم بیان شده بود دوره غیبت امام(ع) داراى مشکلات وگرفتاریهاى فکرى و اعتقادى بسیار خطرناکى است که امروزه حداقل بخشى از آنها رابعینه مشاهده مى‏کنیم. حضرات معصومین(ع) سالها پیش از تولد امام‏عصر(ع) به اینپیشامدها و اثرات منفى آنها اشاره کرده‏اند و ارائه هشدارها این واقعیت را تأییدمى‏کند که مردم اگر برنامه‏ریزى و عملکرد مناسبى را در پیش بگیرند از همه اینگرفتاریها مى‏توانند در امان باشند والاّ دلیلى ندارد که در دهها روایت از وقایع وفجایع آخرالزمان سخن به میان آید. این مسایل مطرح شده است تا مردم پیشاپیشآمادگیهاى لازم را در خود ایجاد کنند تا گرفتار تبعات منفى این امور نشوند. درلابلاى مجموعه رهنمودهاى حضرت على(ع)، به برخى از گرفتاریها و معضلات مهم دوره غیبتاشاره شده است که در اینجا چند مورد از آنها به عنوان نمونه ذکرمى‏شود:
سرگردان شدن مردم
امام على بن ابى‏طالب(ع) در چندین روایتبه این گرفتارى اشاره دارند. در یک مورد مى‏فرمایند:براى قائم ما دوره غیبتىهست که مدت زمان زیادى طول خواهد کشید. گویى شیعیان را هم‏اکنون با چشم خود مى‏بینمکه در آن دوره همانند گله‏اى بى‏سرپرست در دشت و صحرا پراکنده شده‏اند و دنبالسرپناه و محل امن و راحتى مى‏گردند امّا آن را پیدا نمى‏کنند. اى مردم! آگاه باشیددر چنان شرایطى اگر کسى در دین خود ثابت قدم باشد و در نتیجه طولانى شدن دوره غیبتقلب او قساوت پیدا نکند در روز قیامت با من خواهد بود.
یا در سخن دیگرمى‏فرمایند:
در غیبت امام زمان(ع)، مردم آن چنان دچار حیرت و سرگردانى مى‏شوندکه عده زیادى از آنان گمراه مى‏گردند. تنها کسانى که به دامن عترت پیامبر اکرم(ص) چنگ بزنند نجات پیدا مى‏کنند و در مسیر هدایت باقى مى‏مانند.در جاى دیگرعلى(ع)، ضمن ارائه تصویرى از دوره غیبت امام مهدى(ع)، مى‏فرمایند:
فتنه‏ها ومشکلات گوناگونى در این دوره به وجود خواهد آمد. به عنوان مثال دشمنان شیعیان ازآنها بدگویى کرده، افراد فاسق و شرور به شرارت و گمراه سازى مردم از مسیر صحیحخواهند پرداخت و اوضاع به اندازه‏اى آشفته و پریشان خواهد شد که بعضى مردم دچارحیرت و سرگردانى خواهند شد.
به عبارت دیگر مردم از تشخیص راه درست عاجز خواهندبود. بدیهى است که وقتى امکان تشخیص راه صحیح مشکل بشود اغلب مردم خود به خود یا دراثر تبلیغات گوناگون دشمنان و بدخواهان به مسیرهاى انحرافى سوق دادهمى‏شوند.

مشکل شدن دیندارى
پایبندى به احکام و مقررات دینى، فضا وبستر مناسبى لازم دارد. به دلالت روایتهاى فراوان، یکى از گرفتاریهاى دوران غیبت آناست که پایبندى به ارزشهاى دینى بسیار کم خواهد شد و این مسئله ناشى از عواملى استکه کم و بیش به آنها هم در لابلاى سخنان معصومین(ع) اشاره شده است. على(ع) درروایتى مى‏فرمایند:
سوگند به خدایى که حضرت محمد(ص) را به حق براى پیامبرىبرگزیده و او را به همه مخلوقات فضیلت و برترى داده است مسئله ظهور امام‏عصر(عج) واقع نخواهد شد مگر پس از یک دوران سخت حیرانى و سرگردانى که در آن شرایط کسى جزافراد خالص و پاکیزه که یقین را با تمام وجود خود لمس کرده باشند، در پایبندى بهدین استوار و پابرجا نخواهند ماند. پروردگار عالم از چنین کسانى که با وجود آن همهنابسامانیها در دین ثابت قدم‏اند براى ولایت ما پیمان گرفته و در دلهاى آنها ایمانرا تثبیت کرده است وبا عنایات خاصى که به آنها دارد مورد تأئیدشان قرار دادهاست.
در روایت دیگر آن حضرت با تشبیه محسوسى، سختى دیندارى را در دوران غیبتبه تصویر کشیده، مى‏فرمایند:
براى صاحب‏الامر(ع) دوره غیبتى هست که در آن زمانهر کس که به دین خود چنگ بزند و در آن استوار باشد همانند کسى است که با دست خودبخواهد بوته‏هاى خار را بکند. به راستى چه کسى مى‏تواند با دست خود بوته‏هاى خار رالمس کند؟
در یکى از روایتها، امام على‏بن‏ابى‏طالب(ع)، پس از اشاره به سختیهاىدوره غیبت از نظر پایبندى به احکام دینى در ضمن تصریح مى‏کنند که همه این پیشامدهابه منظور امتحان و آزمایش انسانهاست تا میزان تقوى و ایمان آنها معلوم گردد؛ چرا کهبه یک تعبیر هدف از خلقت جهان، امتحان انسان است. آن حضرت مى‏فرمایند:
براى صاحباین امر دوره غیبتى هست که باید انسانها (افراد) در چنان شرایطى تقواى الهى را درپیش گیرند و به دین و احکام و مقررات آن پایبند باشند.
امام على(ع)، آنگاه آیهزیر را تلاوت کرده و بدینوسیله تذکر دادند که سنت دائمى خداوند؛ یعنى امتحان بشر درهمه زمانها جریان دارد و تمام پیشامدهاى دوران غیبت نیز در این راستاست:آیاگمان کردید بى‏آن‏که حوادث و وقایعى که براى گذشتگان پیش آمد براى شما پیش آید داخلبهشت مى‏شوید؟! همان گذشتگانى که آنچنان دچار گرفتاریها و مشکلات شدند که حتىپیامبر و افرادى که به او ایمان آورده بودند با خود مى‏گفتند: پس نصرت و یارىخداوند چه زمانى فرا خواهد رسید؟ آنگاه به آنها گفته شد یارى خداوند نزدیکاست.
تردید در وجود امام زمان(ع(
یکى از وقایع بسیار تلخ عصر غیبتآن است که در نتیجه نابسامانیها و شیوع فساد و بى‏عدالتى، مردم آن چنان دچار یأس وناامیدى خواهند شد که در این‏که امام معصومى در چنین شرایطى در روى زمین باشد شکخواهند کرد و با خود خواهند گفت: اگر در روى زمین حجتى از حجتهاى الهى وجود داشت درمقابل این همه ظلم و ستم که انجام مى‏گیرد ایستادگى مى‏کرد و نسبت به برطرف ساختنآن اقدام لازم به عمل مى‏آورد.

حضرت على(ع)، به این مسئله اینگونه اشارهمى‏نمایند:
موقعى که امام غایب از فرزندان من در پس پرده غیبت قرار گیرند... اکثر مردم دچار این توهم خواهند شد که حجت خدا از بین رفته و امامت به پایان رسیدهاست امّا سوگند به خدایى که على را آفریده است در چنین روزى حجت خدا در میان آنهاحضور دارد.
در روایت دیگر مى‏فرمایند:
صاحب‏الامر از فرزندان من است. مردمدر دوره غیبت او خواهند گفت: وى [صاحب‏الامر و امام عصر(ع)]، از دنیا رفته استوالاّ اگر زنده است پس کجاست؟
علاوه بر موارد مذکور آثار دیگرى نیز براى غیبتامام عصر(ع)، ذکر شده که در اینجا فقط به ذکر عناوین آنها اکتفا مى‏گردد.
- مردماز یکدیگر در این دوره برائت خواهند جست.
- مردم بى‏پناه خواهند شد و جاى امنىپیدا نخواهند کرد...
- مردم به نزاع با یکدیگر و آب دهان انداختن به صورتهمدیگر خواهند پرداخت